واکاوی نقش علوم ورزشی در راستای تحقق تولید اشتغال‌آفرین با تمرکز بر شرکت‌های دانشبنیان در ایران
چکیده
«تولید؛ دانشبنیان، اشتغال‌آفرین» عنوانی است که رهبر انقلاب برای سال 1401 برگزیدند. بر این اساس دو مؤلفه اصلی شعار سال جاری شامل «دانشبنیان» و «اشتغال‌آفرین» بودن تولید است. افزایش نرخ اشتغال ما حصل فعالیت شرکت هاي دانش بنیان در عرصۀ اقتصاد و کمک به انتقال فناوري از بخش هاي تحقیقاتی به بخش هاي تولیدي و صنعتی نتیجۀ فعالیت این گونه شرکت ها در زمینۀ اشاعۀ فناوري است. گسترش بی رویۀدانش آموختگان در سال هاي اخیر از یک سمت و فقدان توانایی بازار کار در جذب آن ها از سوي دیگر، مشکلات عدیده اي را براي فارغ التحصیلان به همراه داشته است؛ در این زمینه، نهادهاي دولتی و دانشگاه ها در زمینه استفاده از اطلاعات و کاربرد سرمایه ها می توانند در این زمینه موثر واقع شوند. بهبود قوانین بروکراسی مربوط به کسب و کارهاي کوچک و متوسط به موفقیت کسب و کار ورزشی کمک می کند و زمینه های رشد در این حوزه را فراهم می آورد.
واژگان کلیدی: تولید، دانشبنیان، اشتغال‌آفرین، ورزش، استارتاپ، کسب‌وکار.
مقدمه
اقتصاد جهانی دورنماي رقابتی جدیدي را به وجود آورده است که در آن رویدادها به طور مداوم و پیشبینی نشده تغییر می کند. تغییرات شتابان در محیط بیرونی سبب افزایش نیاز به نگریستن به استراتژي و رهبري به عنوان دو روي یک سکه شده است. الزامات محیطی، نیاز به رهبري استراتژیک را، به منظور تفسیر محیط، خلق استراتژي و ایجاد سازمانی که بتواند در چنین بافتی دوام بیاورد، القا می کند. در دو دهۀ آخر قرن بیستم نظریه پردازان اقتصادي مانند پل رومر، مچلاپ و دراکر عصر جدید اقتصادي را پیش بینی کردند که در آن دانش منبع اصلی ثروت به شمار می آید. به این ترتیب، دانش به عنوان یک منبع دائمی همواره در اختیار بنگاه هاي اقتصادي قرار می گیرد و با مشارکت مکرر در فرایند هاي گوناگون تولیدي و خدماتی، سبب افزایش مزیت رقابتی و ایجاد ارزش افزوده می شود؛ که این امر می تواند سبب گسترش رفاه اجتماعی و عامل کاهش فقر و بی عدالتی و موجب ارتقاي روند توسعۀ پایدار شود. ازاین رو می توان گفت که نقش دانش و آموزش در تحقق اهداف توسعه بسیار بارز بوده و ارتباط آن با توسعۀ پایدار اجتناب ناپذیر است. در عصر مورد تأکید حاضر، اصطلاح اقتصاد دانش بنیان یا اقتصاد دانشی که توسط سازمان همکاري اقتصادي و توسعۀ خاص در استراتژي توسعۀ ملل قرار گرفته، گویاي تأکید بر نقش دانش و فناوري در جریان توسعه اقتصاد است؛ ازاین رو می توان گفت در اقتصاد دانش بنیان به دانش از نظر کیفی و کمی بااهمیت تر از گذشته نگریسته شده است. امروزه فعالیت هاي اقتصادي جهان را ترکیبی از سازمان هاي بزرگ، متوسط و کوچک انجام می دهند. همۀ این سازمان ها در محیطی متلاطم و بازاري به شدت رقابتی در پی پیروزي در برابر رقبا و ارضاي نیازهاي مشتریان خود هستند. در حال حاضر فضاي کسب وکار سازمان ها و شرکت ها به شدت تحت تأثیر اقتصاد دانش بنیان قرار دارد، به طوري که ظهور شرکت هایی با عنوان شرکت هاي دانش بنیان به امري عادي تبدیل شده است. شرکت هاي دانش بنیان با محوریت تولید دانش و با تکیه بر نوآوري فناورانه و تجاري سازي شکل می گیرد و تولید ثروت و کارآفرینی هدف اصلی این شرکت هاست.
بیان مسئله
بی تردید با توجه به تفاوت شرکت هاي دانش بنیان با دیگر انواع شرکت ها و سازمان ها، مشکلات و نارسایی هاي سازمانی خاصی در جهت توسعۀ شرکت هاي دانش بنیان وجود دارد. در سال هاي اخیر شرکت هاي کوچک و متوسط به عنوان مولد کارآفرینی و توسعۀ اقتصادي در کشورهاي توسعه یافته هستند. امروزه با رشد و توسعۀ تحقیقات آکادمیک در حوزة فناوري هاي نوین رویکرد جدید در امر انتقال تکنولوژي از بخش آکادمیک به بخش صنعتی به وجود آمده است. در این زمینه شرکت هایی با عنوان شرکت هاي انشعابی یا زایشی از دانشگاه ها و مؤسسات آکادمیک شکل گرفته اند. از آنجا که بدون گسترش حمایت هاي هدفمند مادي و معنوي از نخبگان و نوآوران علمی و فناوري دانشجویان توانمند کشور از طریق کمک براي ایجاد محصول و خدمت از دستاوردهاي پژوهشی آنها میسر نیست و با توجه به اهمیت توسعۀ شرکتهاي دانش بنیان در توسعۀ اقتصادي و اشتغال زایی کشور شناسایی و اولویت بندي عوامل توانمندساز در جهت بهبود مدیریت استراتژیک شرکت هاي دانش بنیان مهم و ضروري است، نقش شرکت هاي دانش بنیان در تحقق اقتصاد مورد توجه قرار گرفت.
جایگاه تولید دانش بنیان در ورزش کشور
امروزه با پیشرفت علوم بشري، کاربرد دانش در زندگی انسان در تمام عرصه هاي اقتصادي، سیاسی و اجتماعی افزایش یافته و اقتصاد مبتنی بر علم و دانش و ضرورت توسعۀ شرکتهاي دانش بنیان در عرصه هاي اقتصادي اهمیت زیادي یافته است. در حال حاضر رویکرد جهانی کشورها به سمت اقتصاد دانش بنیان شناسایی عوامل مؤثر بر رویش شرکت هاي دانش بنیان در حوزة ورزش به وضوح قابل مشاهده است. رویکرد اقتصاد دانش بنیان می تواند موجب استفادة حداکثري از ظرفیت هاي موجود در مراکز علمی مانند دانشگاه ها، مراکز پژوهشی و همچنین دانش پژوهان و دانش آموختگان در حوزة تجاري سازي دستاوردهاي علمی و ارائۀ آنها در عرصۀ حرفه اي شود. آنچه در داخل کشور و توسط نهادهاي مسئول، شرکت دانش بنیان گفته می شود، از اساس در ادبیات مربوط به حوزة توسعۀ کارآفرینی فناورانه، بنگاه نوپاي فناورمحور یاد می شود.در قانون تأسیس صندوق حمایت از شکوفایی و نوآوري، شرکت دانش بنیان شرکت یا مؤسسۀ خصوصی یا تعاونی است که به منظور هم افزایی علم و ثروت، توسعۀ اقتصاد دانش محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادي(شامل گسترش کاربرد اختراع و نوآوري) و تجاري سازي پژوهش و توسعه(شامل طراحی تولید کالا و خدمات) در حوزة فناوري هاي برتر و با ارزش افزودة بالا تشکیل می شود. با توجه به تعریف بالا، اهداف شرکت هاي دانش بنیان شامل این موارد می باشد: شرکت دانش بنیان یک شرکت خصوصی یا تعاونی است؛ این نوع شرکت ها در توسعۀ علم، ثروت و اقتصاد دانش محور و در جهت اهداف علمی و اقتصادي عمل می کنند؛گسترش نوآوري، کاربردي کردن اختراع، تجاري سازي ایده ها، نتایج پژوهش و توسعه به منظور تولید کالاها و خدمات جدید و فرایندهاي جدید تولید از جمله کارکردهاي این شرکت ها محسوب می شود؛ شرکت هاي دانش بنیان در حوزه هاي فناوري هاي برتر یا فناوري هاي بالا کار می کنند. از دیدگاه دولت ها، شرکت هاي دانش بنیان منابع مهم درآمد و اشتغال و درنهایت نیروي مهم تأثیرگذار بر توسعۀ اقتصادي شناخته می شوند. بشرکت دانش بنیان به منظور هم افزایی علم و ثروت، توسعۀ اقتصاد دانش محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادي (شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوآوري) و تجاري سازي نتایج تحقیق و توسعه (شامل طراحی و تولید کالا و خدمات) با ارزش افزودة فراوان ایجاد می شوند. با توجه به فضاي حیاتی ورزش کشور که نیاز توسعه و گسترش اشتغال در سطح عالی است، توسعۀ شرکت هاي دانش بنیان می تواند به عنوان مسئله اي مهم و اساسی مورد توجه قرار گیرد. این در حالی است که شرکت هاي دانش بنیان در حوزة ورزش به خوبی نتوانسته اند نیازهاي شغلی و تجاري در حوزة ورزش را پاسخ دهند. عدم توسعۀ شرکت هاي دانش بنیان در حوزة ورزش می تواند به دلایل مختلفی از جمله نبود برنامه ریزي مناسب در این حوزه باشد. این در حالی است که پژوهشگران در تحقیقات علمی خود پی بردند که ناآشنایی افراد در خصوص برنامه ریزي و نبود نگاه تحلیلی به حوزة شرکت هاي دانش بنیان از علل شکست این شرکت هاست.
برخی از محصولات دانش بنیان ورزشی تولید شده در داخل کشور بدین شرح است:
1- تولید پایگاه هوشمند تندرستی
2-کپسول گیاهی سنتلا تی‌اس‌تی و کرم پیلیسنت
3-دستگاه چند منظوره در حوزه فیزیولوژی و تمرینات ورزشی
4-لباس های ورزشی EMS
5- بازخورد یادگیری حرکتی
6-ماساژور بادی
7-استخر پیش ساخته کامپوزیتی آب درمانی
8-مکمل ورزشی کورکومین
9-نخ های خنک شونده cool tex مورد استفاده در البسه ورزشی
10- نخ های سلامت بخش healtex مورد استفاده در البسه ورزشی
حوزة ورزش پتانسیل هاي ویژه اي در جهت گسترش و بهبود فعالیت هاي صنعتی و تجاري دارد. از طریق برنامه ریزي هاي مناسب، می تواند پتانسیل هاي این حوزه را به عمل تبدیل کرد و سعی در گسترش فعالیت هاي تجاري و اقتصادي در ورزش داشت. با توجه به اهمیت توسعۀ مسائل مربوط به ایجاد اشتغال در میان دانش آموختگان ورزش، توسعۀ فعالیت هاي اقتصادي، تجاري و صنعتی در ورزش لازم و ضروري است. استفاده از پتانسیل هاي شرکت هاي دانش بنیان در این حوزه، می تواند دستیابی به اهداف عالیه در این حوزه را تسریع کند. این در حالی است که در جهت رویش شرکت هاي دانش بنیان در ورزش، تحقیقاتی انجام نگرفته و راهکارهاي توانمندسازي بهبود شرکت هاي دانش بنیان در حوزة ورزش داراي ابهامات اساسی است. با توجه به شرایط متفاوت کشور ما، می بایستی ضمن بررسی ها و تحلیل عوامل مؤثر بر رویش شرکت هاي دانش بنیان در حوزة ورزش به گسترش فعالیت ها و عملکرد شرکت های دانش بیان اقدام کرد. خلأ تحقیقاتی در این حوزه سبب شده است تا به منظور رویش شرکت هاي دانش بنیان، ابهامات اساسی وجود داشته باشد. با این توجه تحقیق حاضر با هدف اولویتبندي عوامل مؤثر بر رویش شرکتهاي دانشبنیان در حوزة ورزش، سعی در پاسخدهی به این پرسش دارد که اولویتبندي عوامل مؤثر بر رویش شرکتهاي دانش بنیان در حوزة ورزش به چه صورت است؟
امروزه بسیاري از جوانانی که در دانشگاه ها و مراکز علمی کشور در همه رشته هاي تحصیلی از قبیل رشته علوم ورزشی به تحصیل مشغول اند، امیدوارند که بتوانند پس از فراغت از تحصیل هر چه سریعتر وارد بازار کار شوند، اما مشکلات زیادي بر سر راه آن ها وجود دارد. دیدگاه کارآفرینانه به پدیده اشتغال، تا حد زیادي از مشکلات جوانان در مواجهه با آینده خواهد کاست. براین اساس توسعه کارآفرینی در سطح فردي، سازمانی و ملی و حتی بین المللی با جدیت تمام از سوي کشور ها در حال پیگیري است. کارآفرینی از طریق ایجاد کسب و کارهاي ورزشی در تولیدلوازم و تجهیزات ورزشی و ارائه خدمات ورزشی به توسعه ورزش کمک می کند. بنابراین ایجاد برنامه مؤثر براي کارآفرینی در ورزش به ایجاد خطوط کلی کسب و کار و راهبردهاي اشتغال براي جامعه، بویژه فارغ التحصیلان رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی، کمک می کند. در طول دهه گذشته؛ چه در نوشته هاي علمی و چه در نوشته هاي غیرعلمی، شاهد توجه بسیار زیاد به نوآوري به عنوان عاملی اساسی براي ایجاد مزیت رقابتی پایدار هستیم. مسأله نوآوري، به ویژه در شرکت هاي ایرانی بسیار حیاتی است؛ چراکه اغلب شرکت هاي ایرانی توانایی رقابت با همتایان خارجی خود را ندارند و یکی از دلایل عمده این مشکل، مربوط به ناتوانی نوآوري در شرکت ها و بنگاه هاي ایرانی است.
شکستن رکوردها در سرمایه گذاری فناوری های ورزشی سال 2021
سرمایه گذاری ها در پس روندهای بزرگ مبتنی بر تکنولوژی در ورزش افزایش می یابد. چیزی به گزاف گفته نشده است اگر بگوییم سال 2021 سالی فوق العاده و شگفت انگیز برای تکنولوژی های ورزشی بوده است. بین ژانویه و سپتامبر، بیش از 8.3 میلیارد دلار سرمایه گذاری شده است و در صورت تحقق پیش بینی ها، صنعت تکنولوژی های ورزش در مسیر عبور از 12 میلیارد دلار تا پایان سال می باشد. این مسئله بیشتر از مجموع 3 سال گذشته است!
بنابراین چه چیزی محرک صرف این هزینه می شود؟ هم اکنون زمان مناسبی برای توسعه تکنولوژی های ورزشی است زیرا بخش‌های متعددی به سرعت در صنعت ورزش در حال رشد و تغییر هستند که از میان آنها سه روند برجسته وجود دارد:
1. تناسب اندام دیجیتال و آنلاین،
2. NFT های ورزشی (توکن غیر قابل معاوضه)
3. ورزش های فانتزی
در حقیقت در حال حاضر اگر یک سرمایه گذار فعال هستید، پیشنهادات زیادی متناسب با علاقه شما وجود دارد. نگاهی به اندازه میانگین و میانه معاملات نیز نشان می دهد که آنها در سطوح باورنکردنی، به ترتیب 30.6 میلیون دلار و 3.3 میلیون دلار هستند. احتمالاً با دریافت اطلاعات بیشتر در مورد معاملات با ارزش کمتر که برای عمومی شدن زمان بیشتری نیاز دارد، این موارد کاهش می یابد. اما با این اوصاف، مطمئناً این آمارها همچنان میانگین را بسیار بالا نگه خواهند داشت.
جمع‌بندی
صاحب‌نظران و پژوهشگران معتقدند شرکت‌های دانشبنیان در حوزه ورزش و سلامت محصولات خود را بر پایه هفت فناوری مهم تولید می‌کنند. به عبارت دیگر، محصولات و خدمات دانشبنیان حوزه ورزش و سلامت به هفت روش تولید می‌شود. فناوری برخی محصولات بر پایه دستیابی به فرمولاسیون‌های شیمیایی است که محققان با یافتن فرمول‌های جدید و فناور می‌‌توانند محصولات ورزشی دانش‌بنیانی را تولید کنند. بینایی ماشین و ابزار دقیق نیز دو نوع دیگر از فناوری مورد استفاده دانش‌بنیان‌ها در تولید محصولات ورزشی است. تجهیزات تولید شده در حوزه رباتیک و لیرز، بیشتر از این دو فناوری استفاده می‌کنند. مواد پیشرفته، نوع دیگر از فناوری مورد استفاده دانش‌بنیان‌هاست که برای تولید پارچه، الیاف و البسه ورزشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. وبسایت، اپلیکیشن و نرم‌افزار و اینترنت اشیا نیز ازجمله فناوری‌های دیگر مورد استفاده در تولید محصولات ورزشی دانشبنیان است. با پذیرش اهمیت روزافزون علم و فناوري در توسعۀ اقتصادي، پیامد منطقی آن یعنی اهمیت چشمگیر ایجاد ظرفیت تولید نوآوري مبتنی بر علم در جامعه نیز خود را نمایان می سازد. نقش مهم شرکت هاي دانش بنیان در اقتصاد و نیز اشاعۀ فناوري در شبکه هاي نوآوري، اهمیت وجود چنین شرکت هایی را در جوامع امروزي مشخص می کند. افزایش نرخ اشتغال ماحصل فعالیت شرکت هاي دانش بنیان در عرصۀ اقتصاد و کمک به انتقال فناوري از بخش هاي تحقیقاتی به بخش هاي تولیدي و صنعتی نتیجۀ فعالیت این گونه شرکت ها در زمینۀ اشاعۀ فناوري است. گسترش بی رویۀدانش آموختگان در سال هاي اخیر از یک سمت و فقدان توانایی بازار کار در جذب آن ها از سوي دیگر، مشکلات عدیده اي را براي فارغ التحصیلان به همراه داشته است؛ شایان توضیح است که سالانه حدود هشتصد هزار نفر وارد بازار کار می شوند که بیشتر آن ها را فارغ التحصیلان دانشگاهی تشکیل می دهند. این روند بیکاري در بین فارغ التحصیلان رشته هاي علوم انسانی بیشتر است. این روند رو به افزایش در بیکاري فارغ التحصیلان دانشگاهی از جمله رشته هاي تربیت بدنی می تواند زنگ خطر بزرگی براي برنامه ریزان و مسئولان باشد. آنچه مسلم است، سازمان هاي ورزشی و غیرورزشی دولتی، ظرفیت پذیرش خیل عظیم فارغ التحصیلان رشتۀ تربیت بدنی و علوم ورزشی را که همه ساله به تعداد آن ها نیز افزوده می شود ندارند؛ و این افراد باید در جایی دیگر و به نحوي دیگر براي خود اشتغال زایی کنند. از سویی، مشخص کردن عوامل مهم ایجاد کسب و کارهای ورزشی، می تواند قبل از ایجاد کسب و کار، به شروع کنندگان، شناخت خوبی دهد و آن ها را در جهت موفقیت یاري کند. با توجه به مطالب قبل می توان بیان داشت که دانشجویان و فارغ التحصیلان علوم ورزشی در گرایش هاي مختلف (آسیب شناسی، مدیریت ورزشی، فیزیولوژي ورزشی، رفتار حرکتی، بیومکانیک و غیره ) پس از فراغت از تحصیل در مقاطع مختلف تحصیلی همگی یک فکر را در ذهن می پرورانند آن هم استخدام در یک شغل دولتی می باشد. قریب به اتفاق این دانشجویان در مقاطع کارشناسی و ارشد؛ آموزش و پرورش را هدف استخدام خود قرار می دهند و در مقطع دکتري نیز همگی به دنبال جذب شدن به عنوان هیأت علمی می باشند. حال این سوال مطرح می شود که آیا با بالا رفتن ظرفیت هاي دانشگاهی و حجم عظیم تعداد فارغ التحصیلان علوم ورزشی آیا فرصت اشتغال دولتی براي این داوطلبان فراهم است؟ در این زمینه یک معضل اصلی نبودن روحیۀ کارآفرینی در وجود این دانشجویان می باشد که البته آموزش مناسبی نیز در زمینۀ فعالیت کارآفرینانه داده نشده است. یکی از راه هایی که پیش روي دانشجویان علوم ورزشی قرار دارد و کمتر به آن توجه می شود ورود به فضاي کسب و کار، اشتغال زایی و کارآفرینی می باشد که شرکت هاي دانش بنیان در این زمینه در کشور ایران در سال هاي اخیر راه اندازي شده اند. شرکت هاي دانش بنیان در حوزه هاي غیر علوم انسانی پیشرفتی داشته اند اما در حوزه علوم انسانی کمتر شاهد موفقیت بوده ایم. رشته علوم ورزشی به عنوان زیر مجموعه علوم انسانی با توجه به ماهیت ورزشی خود فضاي مناسبی را براي ایجاد کسب و کار دارد که می تواند در دل این شرکت هاي دانش بنیان به عنوان یک ایده کارآفرینانه خود را نشان دهد.
نمودار جمع بندی گزارش
