به گزارش روابط عمومی مرکز مطالعات راهبردی ژرفا؛ در کافه کتاب مرکز مطالعات راهبردی ژرفا با حضور دکتر اشتریان و آقای امیری فر در رابطه با چگونگی اجرای حکمرانی خوب در منطقه مکران به گفتگو و هم اندیشی پرداخته شد.

وضعیت حکمرانی در منطقه مکران

اشتریان: مکران از حیث حکمرانی یک مسأله نمادین است. از سه جهت می توان آن را مورد بررسی قرار داد. برای مدیریت مکران ما به یک محور یا کانون نیاز داریم که حرف آخر را بزند. دستگاه ها و نهادها در هر منطقه طبق قانون مسئولیت دارند و مدیریت بخش مورد نظر خود را بر عهده دارند که در اکثر مواقع منجر به موازی کاری و تداخل مسئولیت ها می شود. نمی توان جلوی این نهادها را گرفت؛ بلکه به یک هماهنگ کننده و اداره کننده واحد نیاز داریم و بگونه ای باشد که در هر دو استان هرمزگان وسیستان و بلوچستان هماهنگ باشد و رقیب هم نشوند. مکران موقعیت استراتژیک خاصی دارد. یکی از مسائلی که هیچ دولتی حتی دولت اقای پزشکیان هم توجه نداشته، اصل 127 قانون اساسی است. اداره چنین منطقه ای نباید به نظامیان سپرده شود. چون تجربه کار با خارجیان را ندارند و سرمایه گذاران خارجی بازخورد خوبی نسبت به سپرده شدن منطقه به نظامیان را ندارند. در سطح بین المللی نیز باید تئوری و استراتژی خود را مشخص کنیم که باید از کدام کشورها (چین و هند) برای سرمایگذاری کمک بگیریم. در زیر مجموعه این سه اقدام جزییاتی وجود دارد.

اولویت اساسی در توسعه مکران

امیری فر: بررسی سابقه 16 سال گذشته نشان می دهد که اهمیت مکران برای دولت ها درک نشده است. وقتی که مدیر درک درستی نداشته باشد، طبیعی است که آن امر محقق نشود. جاری کردن اراده توسعه و پیشرفت باید از حاکمیت شروع می شد که تا کنون انجام نشده است. فعالیت هایی که توسط دبیرخانه شورای توسعه سواحل مکران در دولت سیزدهم انجام گرفت، منجر به شکل گیری یک فرایند سیاسی پر پیچ و خم شد که حتی باعث دلزگی سردار دهقان شد و دولت هم به مقصودش نرسید. مهم ترین گام این است که مسئولین به درک درستی برسند. حرکتی که در دولت شهید رئیسی شروع شد، در حال حاضر منجر به شکست شده؛ زیرا مسئولین درک درستی از توسعه منطقه مکران ندارند. نیاز اولیه توسعه مکران، اشراف رئیس جمهور و معاون اول ایشان نسبت به مکران است. متأسفانه کسی جز رهبری که توسعه مکران را بخوبی بشناسد وجود ندارد. فقط خود ایشان بودند که بحث توسعه مکران را به صورت جدی در کشور مطرح کردند. صحبت های اخیر رئیس جمهور دولت چهاردهم، نشان می دهد، ایشان هنوز درک درستی از توسعه مکران ندارد و منطقه را نمی شناسد.

الزامات توسعه مکران با رویکرد حکمرانی

اشتریان: ما نیاز به تأمین مالی برای توسعه مکران داریم. سرمایه گذار خارجی هم با وجود تحریم ها به سمت ما نمی آید. با توجه به وضع موجود نیز به این زودی ها مشکل تحریم، حل نخواهد شد. تأمین مالی ملی به عنوان استراتژی کلان باید مد نظرمان باشد. بخش خصوصی واقعی و خصولتی باید پای کار بیایند و در یک فرایند شفاف، کنش گری داشته باشند. برخی شرکت ها در مکران در حال فعالیت هستند. شهرک سازی ها را می توان به این قبیل شرکت ها واگذار کرد. ما مخالف حضور بخش خصوصی نیستیم، اما با بخش خصوصی که منجر به فساد شود مخالفیم. بنابراین در ابتدا باید رانت ها و قوانین فسادزا حذف شود تا بخش های مختلف در محیطی سالم به فعالیت و رقابت بپردازند. برای توسعه مکران قبل از هر چیزی نیازمند اراده سیاسی قوی هستیم. اراده سیاسی به آسانی جاری نمی شود. لازم است که اصول و گام های آن رعایت شود. گام اول فهم درست سیاستمدار است. سپس باید یک منظومه فکری داشته باشد و همچنین دارای گفتمان باشد.

امیری فر: ما پس از 16 سال باید یکبار توسعه را درست اجرا کنیم. شرکت ها و سازمان های خصولتی هر کدام کار خودشان را انجام می دهند. این مورد نشان می دهد که هیچ سازمان مسئول مستقیمی در منطقه مکران برای هماهنگی فعالیت ها وجود ندارد. باید به مدلی برسیم که نه اختیار را از دستگاه ها سلب کند و نه کل اختیار و مدیریت را بین دستگاه ها پخش کند؛ بلکه ضمن حفظ اختیارات نهادها به هماهنگی و یکپارچگی بیشتر آن ها کمک کند؛ اما متأسفانه همچنان این مسأله رها شده است.

اشتریان: برای اینکه مردم را در فرایند توسعه مشارکت دهیم، در ابتدا باید معنای کلمه مردم را مشخص کنیم. منظورمان چه طبقه ای از مردم است. اگر منظورمان مستضعفان است؛ مستضعفان چگونه وقتی توانایی و مهارتی ندارند وارد توسعه شوند. ما نباید یک استراتژی توده ای داشته باشیم. این یک خطای راهبردی است. مثلأ دولت بگوید در مورد اداره مدرسه توسط بخش خصوصی اعلام کنید هر کس داوطلب است بیاید به او مجوز دهم. صدها هزار نفر صف می کشند. من به این پدیده می گویم توسعه توده ای. باید شاخص هایی را تعیین کرد و با چند شرکت یا پیمانکار و یا نماینده هرگروه از مردم (اصناف، مذهبی، ورزشکار، هنرمند و …) طرف گفتگو کرد. این می تواند روش درستی برا جلب مشارکت مردم باشد. به نظر بنده با مشارکت توده ای به توسعه مکران نخواهیم رسید. نباید دولت را با یک میلیون نفر ادم طرف کرد؛ بلکه باید با یک نمایندگی طرف شود و از او بازخواست کند.

ما از تعریف به عمل نمی رسیم. اجمال حکمرانی یعنی همه با هم، حکمرانی کردن. مفاهیم تا حدی به دست ما ساخته می شوند. هم کلمات و هم رشته ها متکثر هستند. ما برای عبور کردن از این باید خودمان قرارداد وضع کنیم. در مورد حضور نظامیان هم، من دو بعد را مد نظر دارم. یکی خود فرمانده ای که بعنوان مدیر انتخاب می شود و دیگری بدنه ای که او با خود می آورد. آقای دهقان به نظر من مدیر موفقی است. وقتی یک نظامی مدیر شود، حلقه اول را از نظامیان تشکیل می دهد. در حلقه دوم معلوم نیست چه قشری هستند. حلقه اول به سمت واسطه گری گرایش پیدا می کند. بنابراین نظامیان به دلال تغییر نقش می دهند. نظامیان دانش اقتصادی و اجتماعی ندارند و مزیت آن ها در چیز دیگری است. ما باید اجازه دهیم متخصصان و کارشناسان با تجربه شوند و جلوی رشد آنها را را به بهانه ناتوانی شان نگیریم. در مجموع می توان گفت اگر منظومه فکری روشن و گفتمان روشنی در بالادست داشته باشیم، بخش میانی و پایینی حاکمیت نیز تکلیف خودشان را پیدا می کنند. در صورتی که شفافیت وجود داشته باشد، مردم نیز مشارکت خواهند کرد. توده ای نباید برخورد شود؛ بلکه باید مردم گروه بندی شوند و بر اساس نیاز و مطالبه هر گروه برنامه ریزی صورت گیرد.