نوروز؛ میراثی که نباید بازیچه سیاست شود
به گزارش روابط عمومی مرکز مطالعات راهبردی ژرفا، اقدام اخیر در ترسیم واژه نوروز با پرچم کشورهای ترک‌زبان و پیشنهاد تعیین آن به‌عنوان «عید ترک‌ها» از سوی رجب طیب اردوغان، حرکتی در راستای هویت‌سازی و مشروعیت‌بخشی نوعثمانی‌گرایانه است. این اقدام می‌تواند شکاف و دوقطبی سیاسی میان کشورهای حوزه ایران فرهنگی ایجاد کند.
به تعبیر محمود افشار یزدی:
“این نوع هوس را جولانگاه اوهام سیاسی مالیخولیایی خود قرار داده‌اند؛ افکار خام را در سر می‌پزند و بدون آنکه به نتیجه‌ای برسند، همسایگان خود را می‌آزارند.”
در همین راستا، دکتر علی جعفری، مدیر اندیشکده هویت و پیشرفت مرکز مطالعات راهبردی ژرفا و پژوهشگر حوزه اقوام، طی یادداشتی بر لزوم مقابله با مصادره نوروز توسط بیگانگان تأکید کرده است.
نوروز؛ پیوند دهنده ملت‌ها، نه ابزار سیاست‌زدگی
نوروز همواره نماد همبستگی و همدلی ملت‌ها بوده و نباید به بازیچه سیاسی و نژادپرستانه تبدیل شود. این میراث ارزشمند که خاستگاه ایرانی دارد، بیش از هر زمان دیگری باید مورد توجه ایران فرهنگی قرار گیرد؛ زیرا در عصر حاضر، نمادهای هویتی کارآمدتر و مؤثرتر از هر سلاحی هستند.
نوروز نه‌تنها نمادی برای شناساندن تمدن ایران در خارج از مرزهای کنونی کشور است، بلکه یکی از حلقه‌های پیوستگی فرهنگی میان ملت‌ها محسوب می‌شود. ایران، با پیشینه غنی فرهنگی و تمدنی، مسئولیت حفظ و پاسداری از این میراث وحدت‌بخش را بر عهده دارد تا از تحریف و مصادره آن جلوگیری شود.
تلاش‌های تاریخی برای حذف نوروز
نوروز در طول تاریخ بارها مورد هجوم و کینه‌توزی قرار گرفته است. حتی در تلمود (مجموعه روایات کهن یهود)، برگزاری اعیاد مانند نوروز ممنوع شده بود.
در دوره حکومت عباسیان (۱۳۲-۶۵۶ هـ.ق)، مبارزه با آیین‌های ایرانی ادامه داشت. محمد غزالی، در کتاب کیمیای سعادت، هرگونه بزرگداشت نوروز را مخالف شرع دانسته بود. بااین‌حال، شیعیان در آن دوره و سپس با رسمی شدن مذهب شیعه در عصر صفویه، اعیاد ایرانی ازجمله نوروز را گرامی داشتند.
ایران و ضرورت دیپلماسی فرهنگی
ایران در طول تاریخ با تهاجمات بی‌رحمانه مواجه شده است، اما همچنان فرهنگ و تمدن خود را زنده نگه داشته است. پرویز ناتل خانلری به زیبایی می‌گوید:
“این دوام تزلزل‌ناپذیر در طی اعصار، موجب شده تمدن ایرانی بر پایه همدلی، مروت، مدارا و تسامح شکل گیرد؛ که نمود آن در جشن‌هایی مانند نوروز قابل مشاهده است.”
اما اگر نوروز، این سرمایه هویتی، تضعیف شود، زمینه برای سرقت فرهنگی و تحریف تاریخی فراهم خواهد شد. ایران باید دیپلماسی فرهنگی خود را فعال کند و با برنامه‌ریزی راهبردی، از این میراث پاسداری کند؛ در غیر این صورت، راهزنان فرهنگی با ایجاد کریدورهای مخرب، نقشه فرهنگی ایران را کوچک و کم‌رنگ خواهند کرد.
پیشنهادها برای حفظ و ترویج نوروز
برای تقویت دیپلماسی فرهنگی و حفظ نوروز، اقدامات زیر ضروری است:
- بهره‌گیری از فناوری‌های نوین رسانه‌ای
- راه‌اندازی جایزه بزرگ ادبی در گستره ایران فرهنگی
- ایجاد پایگاه دائمی دیپلماسی فرهنگی برای همگرایی بیشتر ملت‌ها
این اقدامات باید با مشارکت نهادهای فرهنگی ازجمله بنیاد ایران‌شناسی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت علوم، صدا و سیما و مؤسسات مردم‌نهاد عملی شود تا نوروز همچنان به‌عنوان نماد همبستگی و هویت ایرانیان استوار بماند.
