آسیب­ های فرهنگی و اجتماعی ناشی از پدیده همانند بیماری کرونا، بیش از آنکه نمود ظاهری یابد، در رفتارهای اجتماعی و حالات روانی افراد یک جامعه نمود می­یابد و این همان نکته ناپیدای پر اهمیت است. جامعه­ای که از نظر ذهنی آسیب دیده باشد، روان ناسالمی دارد و در نهایت رفتارهای ناهنجار از خود بروز می­نمایاند که به ناهنجاری­های فرهنگی و اجتماعی تعبیر می­گردد.

دکتر مهدیه شهرابی فراهانی: گردشگری نه به عنوان یک فعالیت صنعتی صرف و محدود، بلکه یک رفتار و حرکت اجتماعی و فرهنگی در جامعه بشری تلقی می­گردد. در روزهایی که جهان با پیش آمد کرونا دست به گریبان است، تحلیل­های گوناگون، زیان­های اقتصادی ناشی از انواع فعالیت­های صنعتی را گوشزد نموده­اند. از جمله این فعالیت­ها می­توان به گردشگری اشاره کرد که در همان اوایل شیوع بیماری کرونا در جهان، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. شاید بتوان چنین پنداشت اگر گردشگری منافع اقتصادی برای جوامع به همراه نمی­داشت، تا مدت­ها مرکز توجه قرار نمی­گرفت. هزینه­های اقتصادی که صنعت گردشگری از کرونا متحمل شد بی­شمار است، چه بسا ضررهای هنگفتی را برای جوامع به وجود آورد که از دیدگاه برخی محققان تا مدت­های مدیدی قابل جبران نخواهد بود. با این حال ذکر این نکته ضروری است که گردشگری به عنوان یک فعالیت فرهنگی و اجتماعی آثاری بیش از این برای انسان­ها به همراه داشته و در این شرایط نیز بایستی با نگاهی عمیق­تر و گسترده­تر بدان پرداخته شود.

هنگامی که در یک جامعه مشکلی رخ می­دهد، شناخت دقیقتر آن مسئله می­تواند در ارائه هر چه بهتر راهکارهای عملی، موثر واقع گردد. مشکلات اقتصادی ناشی از کرونا در کسب و کارهای گردشگری بی­شک مضرات بسیاری را به همراه دارد، با این حال نمی­توان از هزینه­های فرهنگی آن غافل شد. کرونا بیش از آنکه ضررهای مالی برای گردشگری دارد، مضرات فرهنگی بسیاری را به این صنعت تحمیل می­گرداند، چه بسا تا امروز نیز به همراه داشته است. گردشگری ماهیتا یک فعالیت انسانی، اجتماعی و فرهنگی است، بر محور انسانی شکل میگیرد و بستر آن تامین خاستگاه روانی و روحی انسان است و در نتیجه آن لذات مادی به همراه خواهد داشت. هنگامی که فلسفه سفر اشاره به آشکار شدن و پرده برداشتن دارد، هنگامی که حرکت ماهیت اصلی گردشگری است و باید انسان از یک مکان به مکان دیگر جابه جا شود، در این هنگام است که فرآیند انطباق با فطرت انسانی تحقق یافته و ظرف تامین نیازهای غیرمادی انسانی لبریز خواهد شد. انسان ماهیتا موجودی اجتماعی است، علوم انسانی بر این موضوع مهر تائید زده و بسیاری از ناهنجاری­های رفتاری، مشکلات جسمی و شرایط نامناسب را در یک جامعه متاثر از عدم تامین جوانب معنوی انسانی می­دانند. سفر یکی از همان مقوله­های کلیدی است که بر روی این ظرف استوار بوده و آنچنانی که نیازهای معنوی و غیر مادی انسان را پوشش می­دهد، نتیجه آن لذت مادی و تفریح به همراه دارد. از این رو میتوان­چنین استدلال کرد که ممنوعیت و محدودیت­های ناشی از کرونا، همه جوامع را متحمل هزینه­های فرهنگی و اجتماعی بسیاری در گردشگری خواهد نمود. حال برای این مشکلات چه تدبیر و راه حلی اندیشیده شده است؟ آیا این موضوعات آنچنان که باید از اهمیت کافی برخورداند؟ یا همانند بسیاری از مقوله­های فرهنگی و اجتماعی مورد توجه قرار نمی­گیرند؟ همانگونه که بیان شد، شناخت مسئله می­تواند در حل آن کمک کننده باشد. در دورانی که گردشگری با مشکل روبرو است و شرایط کرونا سیطره بر جهان و جوامع دارد، آیا آسیب­های اجتماعی و فرهنگی ناشی از این فعالیت در نظر گرفته میشود؟ آیا اقداماتی برای شناسایی و تحلیل عمیق این شرایط صورت می­پذیرد؟ این همان نکته مغفول در صنعت گردشگری به شمار می­رود که بی توجهی بدان می­تواند عواقب بسیاری را در آینده رقم بزند. جامعه­ای که با استرس، فشار، اضطراب، ناخوشی، نگرانی، احساس ترس، و .. روبرو است، و همچنین از فعالیت­های طبیعی خویش بازمانده و منع شده است، چه سرنوشتی به همراه خواهد داشت؟ چه رفتارهایی را از خود بروز خواهد داد؟ جامعه­ای که تاکید به اوقات فراغت و برنامه­ریزی برای این نیاز مهم فردی و اجتماعی ندارد، چگونه می­تواند پسا کرونا را تحلیل و بررسی نماید؟ بی­شک در آینده­ای نه چندان دور، صرف نظر از مشکلات اقتصادی و ضررهایی که جامعه پسا کرونا از گردشگری متحمل می­شود، هزینه­های فرهنگی و اجتماعی را نیز باید تقبل نماید. تمامی فشارها و استرس­ها نیاز به یک منبع برای تخلیه شدن دارند و سفر یکی از این اقدامات خواهد بود. حال چگونه باید اطمینان حاصل نمود که گردشگری متضرر این فشارهای روانی نمی­گردد؟ بی تردید کنترل نمودن فشارها و اضطراب­ها، تسکین درد به طرق گوناگون و استفاده از ابزارها، می­تواند آثار مخرب پسا کرونا را کاهش دهد. در این میان نیاز به تحقیق و پژوهش بیش از پیش احساس می­گردد. تشکیل کارگروه­های تحقیقاتی، شناخت مسئله، استفاده از ابزارهای الکترونیکی، از جمله فراهم نمودن بازدیدهای مجازی از یک سایت، در تقلیل احساس کمبود ناشی از سفر موثر می­باشند. آسیب­های فرهنگی و اجتماعی ناشی از پدیده همانند بیماری کرونا، بیش از آنکه نمود ظاهری یابد، در رفتارهای اجتماعی و حالات روانی افراد یک جامعه نمود می­یابد و این همان نکته ناپیدای پر اهمیت است. جامعه­ای که از نظر ذهنی آسیب دیده باشد، روان ناسالمی دارد و در نهایت رفتارهای ناهنجار از خود بروز می­نمایاند که به ناهنجاری­های فرهنگی و اجتماعی تعبیر می­گردد و این همان حلقه مفقود رفتارهایی است که می­تواند به گردشگری آسیب وارد نماید. جامعه میزبان در جایگاه مقصد گردشگری، و نیز گردشگر به عنوان جامعه مهمان، هر یک اثرات منفی از این بیماری دریافت نموده اند و در هر جایگاهی که قرار بگیرند، رفتارشان هزینه­های فرهنگی و اجتماعی برای آن جامعه به همراه خواهد داشت. چرا که به عنوان مثال یک مقصد گردشگری مدتها از حضور گردشگر بی نصیب بوده و یک گردشگر نیز مدتهای طولانی از سفر محروم مانده است، هر دو طیف کوله­باری از فشارها و استرس­ها را با خود همراه دارند که تجمیع یافته و با ناگاه تخلیه می­گردد. در این هنگام است که هزینه­های فرهنگی و اجتماعی برای جامعه بشری به همراه خواهد داشت و این امر آسیب­ها و آثار منفی دارد که چه بسا از گردشگری انبوه نیز بیشتر خواهد بود. بی­شک شناخت هر چه بهتر شرایط فعلی، بررسی شرایط آینده و پیش بینی­هایی که جامعه را در موقعیت ناشناخته قرار ندهد، می­تواند به برنامه­ریزی کمک نموده و آثار منفی شناسایی شده را کاهش دهد. از این رو انجام تحقیق و پژوهش­های موردی و کیفی در این حوزه پیشنهاد می­گردد تا هر چه بیشتر کشور عزیزمان از گزند آسیب­های منفی فرهنگی و اجتماعی بیماری کرونا در امان بماند.