(با تحلیلی از گردشگری در الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت)
مقدمه:
گردشگری به عنوان صنعتی پيشرو در توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سياسی کشور به واسطه ماهيت خاص خود یكی از ابزارهای کليدی رشد و بالندگی انقلاب اسلامی در جهت تحقق تمدن نوین اسلامی ایرانی به شمار میرود، البته این حوزه از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی جایگاه و اهمیت مناسبی در بین مسئولین و مقامات اجرایی کشور نداشته و اختلاف نظرهایی در خصوص بهرهبردای یا عدم بهرهبردای از ظرفیتهای گردشگری وجود داشته و همچنان نیز وجود دارد، بسیاری از موافقان بر این موضوع تاکید داشته که با استفاده از ظرفیتهای گردشگری میتوان از مزایای آن بخصوص در حوزه اقتصادی استفاده کرد. در مقابل، افرادی بر اثرات منفی که این حوزه میتواند بر مقوله فرهنگ و اجتماع داشته باشد، تاکید داشته و رشد گردشگری را معادل فراموشی آداب و سنن، توسعه به سبک غربی و به دور از ارزشهای نظام اسلامی و دینی میدانند. گزارش حاضر با همین هدف به بررسی جایگاه گردشگری در یکصد سال گذشته( قبل و بعد از انقلاب اسلامی)پرداخته و درنهایت سعی دارد با تحلیلی از جایگاه گردشگری در الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت، راهبردها و سیاستهای پیشنهادی را جهت سده جدید(1400-1500) ارائه نماید.
گردشگری پیش از انقلاب(دوره پهلوی، ۱۳۰۴ خورشیدی تا ۱۳۵۷ خورشیدی)
براساس آمارهای ورود گردشگران به کشور در نیم قرن اول مشخص میشود که بیشترین برنامهریزیها و سیاستها در جهت ورود گردشگر از کشورهای اروپایی و آمریکا متمرکز بوده است و در همین راستا اقدامات و سیاستهای اجرایی پیادهسازی میشده است.
جدول شماره 1: ورود جهانگردان خارجی به ایران بر حسب ملیت[1]
| کشور | سال 1348 | سال 1349 | سال 1350 |
| جمع گردشگری ورودی | 241198 | 322622 | 350135 |
| آلمان | 15668 | 18434 | 20611 |
| آمریکا | 31594 | 34756 | 39005 |
| اردن شمالی | 1042 | 1191 | 899 |
| افغانستان | 25400 | 50884 | 54447 |
| انگلستان | 22695 | 29523 | 27145 |
| ایتالیا | 5304 | 6741 | 8352 |
| پاکستان | 32084 | 48954 | 52557 |
| ژاپن | 4002 | 4896 | 6158 |
| عراق | 3029 | 637 | 560 |
| فرانسه | 13221 | 18808 | 22750 |
[1] گزارش آماری سازمان جلب سیاحان(1351)
گردشگری پس از انقلاب(۱۳۵۷خورشیدی تاکنون)
با بررسی روند ورود گردشگران بینالمللی به ایران پس از انقلاب اسلامی مشاهده میشود روند ورود مسافرین طی چهار دهه گذشته صعودی بوده و به طور متوسط با نرخ رشد 15 درصد در حال افزایش بوده است. البته طی دهه اول(1359 لغایت 1367) با توجه به شرایط جنگی حاکم در ایران میزان ورود گردشگران به کشور در طی این دوران روند کاهشی داشته است.
جدول شماره 3: ورود جهانگردان خارجی به ایران بر حسب ملیت[1]
کشور
سال 1397
سال 1396
جمع گردشگری ورودی
7804113
5113524
عراق
2598230
1356187
آذربایجان
1829434
959653
افغانستان
1034275
860079
ترکیه
947033
573849
پاکستان
304677
273273
ترکمنستان
170984
149949
ارمنستان
163693
30706
بحرین
78986
88012
کویت
71261
78140
هند
68183
72809
[1] گزارش عملکرد سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری(1397)
براساس آمارهای ارائه شده بیشترین تعداد ورود گردشگران به کشور پس از انقلاب به ترتیب از کشورهای عراق، آذربایجان، افغانستان، ترکیه و پاکستان بوده است، که در مجموع 87 درصد از گردشگران ورودی به کشور را شامل میشود.
راهبردهای پیشنهادی برای تحقق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در حوزۀ گردشگری
- توسعۀ پایدار گردشگری
- گردشگری دینی
- گردشگری به‌عنوانِ صنعت پیشران در خدمت توسعۀ سطح کلی پیشرفت و عدالت
- گردشگری علمی – آموزشی
